काठमाडौं, २३ मंसिर । बीबीसीले सन् २०२१ को निम्ति विश्वभरिका एक सय प्रेरक एवं प्रभावशाली महिलाहरूको सूची सार्वजनिक गरेको छ ।

यस वर्षको १०० महिलाको सूचीले हाम्रा समाज, हाम्रा संस्कृति अनि हाम्रा संसारलाई परिष्कृत गर्न लागिपरेका महिलाहरूलाई समेटेको छ ।
सूचीमा परेकाहरूमा सबभन्दा कान्छी नोबेल शान्ति पुरस्कार विजेता मलाला युसुफजाइ, समोआकी प्रथम महिला प्रधानमन्त्री फियामे नाओमी मटाफा, भ्याक्सीन कन्फिडेन्स प्रोजेक्टकी प्रमुख प्राध्यापक हेइडी जे लार्सन, अनि चर्चित् लेखिका चिमामान्डा नगोजी अडिची पनि छन् ।

यस वर्षको सूचीमा आधा अफगानिस्तानका महिलाहरू रहेका छन् । सुरक्षाका कारण उनीहरूमध्ये केहीको छद्म नाम प्रयोग गरिएको छ तथा फोटो राखिएको छैन । सन् २०२१ को अगस्टमा तालिबान पुनः सत्तामा आएपछि दशौँ लाख अफगानहरूको जीवन बदलियो, बालिकाहरूलाई माध्यमिक शिक्षा लिनबाट वञ्चित पारियो, महिला मामिला मन्त्रालय खारेज गरियो तथा कैयन् महिलालाई आइन्दा काममा नआउन भनिएको थियो ।

कसरी छानिए १०० महिला ?

बीबीसी को १०० विमिन टोलीले उनीहरू तथा बीबीसी विश्वसेवाका भाषा टोलीहरूले सङ्कलन गरेका नामहरू छाँटकाँट गरेको थियो । गत १२ महिनामा कसले हेडलाइनहरूमा स्थान पाएका थिए अनि कसले महत्त्वपूर्ण प्रभाव पारेका थिए भनेर हेरिएको थियो । साथै समाचार नबनेपनि कसैसँग प्रेरक कथा छन् कि, वा कुनै महत्त्वपूर्ण उपलब्धि प्राप्त भएको छ कि, वा कसैले समाजमा विशेष प्रभाव पारेका छन् कि भनेर पनि हेरिएको थियो ।

‘थिम’ – हाम्रा समाज, हाम्रा संस्कृति अनि हाम्रा संसारलाई परिष्कृत गर्न लागिपरेका महिलाहरू जसले महामारी पछिको विश्वलाई सुधार्न भूमिका खेलेका छन् – सँग तुलना गरेर थप हेरफेर गरियो । साथै क्षेत्रीय प्रतिनिधित्व तथा निष्पक्षतालाई पनि आधार मान्दै अन्तिम नामावली चयन गरिएको थियो ।

यो वर्षको बीबीसी १०० विमिनले सूचीमा आधा महिला अफगानिस्तानबाट छान्ने अभूतपूर्व निर्णय पनि ग¥यो । उक्त देशमा हालै भएका घटनाहरूपश्चात् दशौँ लाख अफगानहरू भविष्यबारे चिन्तित छन् । मानवअधिकारवादी समूहहरूले तालिबानको शासनमा त्यहाँ भावी दिनमा महिलाका स्वतन्त्रताहरूमा थप क्षयीकरण हुनसक्ने बताइरहेका छन् ।

सूचीको आधा नाम उक्त देशका महिलाहरूमा समर्पित गर्दै गर्दा बीबीसीले तीमध्ये कतिपयलाई सार्वजनिक जीवनबाट ’हराउनु’ परेको बाध्यता पनि उजागर गर्न खोजेको छ। तथा दबाइएका तिनका आवाज सुनाउन चाहेको छ ।

डिसेम्बर ३ मा तालिबानले तिनको सर्वोच्च नेताको नामबाट आदेश जारी गर्दै मन्त्रालयहरूलाई ’महिला अधिकारबारे’ गम्भीर कामकारबाही गर्न अह्राएको छ । उक्त आदेशमा विवाह तथा सम्पत्तिमा महिला अधिकारबारे नियमहरू खुलाइएका छन् ।

त्यसमा महिलाहरूलाई जबरजस्ती विवाहबन्धनमा पार्न नपाइने अनि उनीहरूलाई ’सम्पत्ति’ को रूपमा व्यवहार गर्न नपाइने उल्लेख छ। तर उक्त आदेशमा बालिकाको माध्यमिक शिक्षासम्बन्धी अधिकार अनि महिलाको काम गर्ने अधिकार कटौती भएका बारे केही उल्लेख नभएको भन्दै कतिपयले आलोचना गरेका छन् । सूचीमा रहेका केही अफगान महिलाहरूको पहिचान उनीहरू तथा परिवारको सुरक्षाका कारणले उनीहरूकै अनुमतिमा अज्ञात राखिएको छ ।